Các trường hợp dẫn đến ao tôm bị mất oxy cần chú ý

Trong nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, oxy hòa tan (DO – Dissolved Oxygen) là yếu tố sống còn quyết định đến sức khỏe, khả năng sinh trưởng và tỷ lệ sống của tôm nuôi. Tình trạng ao nuôi bị mất oxy, thiếu hụt nghiêm trọng lượng oxy hòa tan là nguyên nhân hàng đầu gây ra hiện tượng tôm nổi đầu, giảm ăn, tăng trưởng chậm và thậm chí là chết hàng loạt.

Mật độ nuôi quá cao so với khả năng cung cấp oxy của ao

Trong nuôi tôm hiện đại, mật độ thường từ 100 - 300 con/m², thậm chí có nơi nuôi đến 400 - 500 con/m². Tuy nhiên, nếu hệ thống sục khí, quạt nước, và lượng tảo trong ao không đủ để cung cấp oxy cho lượng tôm nuôi, thì nguy cơ thiếu oxy là rất cao, đặc biệt vào ban đêm và rạng sáng.

Lưu ý:

Cần cân nhắc giữa mật độ thả nuôi và khả năng sục khí, xử lý nước.

Trang bị hệ thống quạt nước, sục khí đáy, và máy thổi khí hợp lý theo từng giai đoạn sinh trưởng của tôm.

Quá trình quang hợp của tảo bị gián đoạn

Tảo là nguồn cung cấp oxy tự nhiên chính trong ao tôm thông qua quá trình quang hợp. Tuy nhiên, khi:

Trời âm u kéo dài

Mưa nhiều làm giảm ánh sáng

Nồng độ dinh dưỡng trong ao thay đổi đột ngột thì tảo sẽ giảm quang hợp hoặc ngừng hoạt động, từ đó không sản sinh đủ oxy vào ban ngày, và tiếp tục tiêu thụ oxy vào ban đêm. Điều này dễ dẫn đến tình trạng "sốc oxy" cho ao nuôi.

Giải pháp:

Theo dõi mật độ và loại tảo trong ao thường xuyên.

Bổ sung oxy bằng máy sục khí nếu thời tiết xấu kéo dài.

Tránh để tảo phát triển quá mức, dễ gây tàn tảo đột ngột.

Tảo tàn hoặc bùng phát quá mức (nở hoa)

Khi ao có mật độ tảo quá cao, hiện tượng tảo nở hoa (bloom) có thể xảy ra, làm nước đổi màu bất thường. Khi tảo chết hàng loạt (tàn tảo), quá trình phân hủy tảo tiêu tốn một lượng oxy lớn, nhanh chóng gây ra tình trạng mất oxy trong ao.

Biểu hiện tảo tàn:

Nước chuyển màu lạ hoặc trong bất thường.

Tôm nổi đầu vào buổi sáng sớm.

Có mùi hôi tanh từ đáy ao.

Phòng tránh:

Duy trì màu nước ổn định, không để tảo phát triển vượt kiểm soát.

Sử dụng chế phẩm sinh học để kiểm soát dinh dưỡng (N, P) trong nước.

Tránh dùng hóa chất diệt tảo nếu không thật sự cần thiết.

Lượng chất hữu cơ trong ao quá cao

Chất thải từ thức ăn dư thừa, phân tôm, xác tảo chết… tích tụ ở đáy ao sẽ làm gia tăng hàm lượng chất hữu cơ. Vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ cần tiêu thụ nhiều oxy, đặc biệt là vào ban đêm, khiến oxy trong nước giảm nghiêm trọng.

Cách kiểm soát:

Hút bùn đáy định kỳ.

Sử dụng men vi sinh phân hủy chất hữu cơ.

Hạn chế cho ăn dư thừa.

Theo dõi khí độc (NH₃, H₂S) thường xuyên để đánh giá mức độ ô nhiễm đáy ao.

Giai đoạn tôm lớn, nhu cầu oxy tăng cao

Khi tôm đạt kích cỡ từ 50 con/kg trở lên, nhu cầu oxy của chúng tăng mạnh. Nếu hệ thống cung cấp oxy không được nâng cấp theo kịp tốc độ phát triển của tôm, tình trạng thiếu oxy là khó tránh khỏi.

Lưu ý:

Cần tăng số lượng và thời gian chạy quạt nước, máy sục khí vào giai đoạn tôm lớn.

Bố trí oxy đáy tại những điểm tôm hay tập trung.

Tránh cho ăn quá nhiều vào chiều tối, vì thức ăn cũng làm tăng nhu cầu oxy cho tiêu hóa.

Mưa lớn hoặc thay đổi thời tiết đột ngột

Trận mưa lớn làm nhiệt độ nước thay đổi đột ngột, giảm độ mặn, làm tảo chết, nước bị phân tầng, và giảm lượng oxy hòa tan trong nước. Ngoài ra, thời tiết chuyển mùa hoặc gió mùa đông bắc cũng có thể làm biến động môi trường mạnh mẽ.

Giải pháp:

Che chắn hệ thống ao, đặc biệt là các ao bạt nổi.

Bổ sung khoáng, vitamin C để tăng sức đề kháng cho tôm.

Tăng cường chạy quạt nước, tránh phân tầng nước.

Hệ thống sục khí hỏng hoặc vận hành không hiệu quả

Một lý do đơn giản nhưng thường bị bỏ quên là hệ thống sục khí bị hỏng, công suất yếu, hoặc phân bố không đều. Điều này dễ dẫn đến tình trạng "thiếu oxy cục bộ", đặc biệt vào ban đêm hoặc rạng sáng.

Khuyến nghị:

Kiểm tra định kỳ hoạt động của máy quạt nước, máy thổi khí.

Bố trí quạt nước hợp lý, tránh góc chết trong ao.

Dự phòng máy móc trong trường hợp mất điện hoặc trục trặc kỹ thuật.

Việc mất oxy trong ao nuôi tôm là tình huống nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu người nuôi chủ động theo dõi, kiểm soát tốt các yếu tố môi trường và hệ thống hỗ trợ. Đầu tư hợp lý vào thiết bị, quản lý thức ăn khoa học, duy trì môi trường nước ổn định và sử dụng chế phẩm sinh học đúng cách là những giải pháp thiết thực để đảm bảo hàm lượng oxy hòa tan luôn trong mức an toàn.