Cách phân biệt và sử dụng đúng một số loại vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi là một trong những vật tư quan trọng có vai trò điều chỉnh pH, cải tạo ao, xử lý đáy, diệt khuẩn và bổ sung khoáng chất. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có nhiều loại vôi khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và công dụng riêng. Nếu không hiểu rõ và sử dụng đúng loại vôi phù hợp với mục đích và thời điểm, người nuôi có thể gặp phải những hậu quả như pH tăng đột ngột, tôm cá sốc môi trường, hoặc hiệu quả cải tạo không như mong muốn.

Các loại vôi phổ biến và cách nhận biết

Vôi sống (CaO - Canxi oxit)

Đặc điểm: Vôi sống thường có màu trắng đục hoặc xám, dạng cục hoặc bột, khi tiếp xúc với nước sẽ tỏa nhiệt mạnh (phản ứng hóa học sinh nhiệt).

Công dụng:

Diệt tạp, diệt khuẩn mạnh trong ao trước khi thả giống.

Làm tăng pH nhanh chóng.

Trung hòa các chất độc như H₂S, acid hữu cơ trong đáy ao.

Cách sử dụng:

Chỉ dùng trước khi thả giống và trong giai đoạn cải tạo ao.

Không nên dùng khi ao đang nuôi vì phản ứng sinh nhiệt có thể gây sốc cho tôm cá.

Liều lượng: 7–10 kg/100 m² khi phơi đáy ao.

Vôi tôi (Ca(OH)₂ - Canxi hydroxit)

Đặc điểm: Là sản phẩm thu được sau khi tôi vôi sống với nước. Dạng bột mịn, màu trắng, không sinh nhiệt khi tiếp xúc với nước.

Công dụng:

Điều chỉnh pH nước và đất ao nuôi.

Diệt khuẩn nhẹ, cải tạo môi trường nước.

Hỗ trợ phân hủy chất hữu cơ.

Cách sử dụng:

Có thể dùng cả trước và trong vụ nuôi, nhưng với liều lượng phù hợp.

Thường dùng vào buổi trưa, khi pH nước thấp.

Liều lượng: 2–5 kg/1.000 m² tùy vào độ pH hiện tại của nước.

Vôi đá (CaCO₃ - Canxi cacbonat)

Đặc điểm: Dạng bột, màu trắng hoặc trắng ngà, ít tan trong nước, không sinh nhiệt.

Công dụng:

Giúp tăng độ kiềm và ổn định pH nước ao.

Bổ sung khoáng chất canxi cho tôm cá.

Ít gây biến động môi trường, an toàn khi sử dụng trong suốt vụ nuôi.

Cách sử dụng:

Thường xuyên rải định kỳ để duy trì môi trường ổn định.

Liều lượng: 10–20 kg/1.000 m²/tuần tùy điều kiện ao.

Có thể hòa tan rồi tạt hoặc rải trực tiếp xuống ao.

Vôi Dolomite (CaMg(CO₃)₂ – Canxi Magie cacbonat)

Đặc điểm: Dạng bột, màu xám nhạt, chứa cả canxi và magie.

Công dụng:

Tăng độ kiềm và ổn định pH.

Bổ sung đồng thời cả canxi và magie – hai khoáng chất thiết yếu cho vỏ tôm và hệ thần kinh.

Giúp lắng tụ chất lơ lửng, cải thiện độ trong của nước.

Cách sử dụng:

Dùng định kỳ trong suốt vụ nuôi, đặc biệt trong giai đoạn tôm lột xác.

Liều lượng: 15–25 kg/1.000 m²/tuần hoặc sau những cơn mưa lớn.

Có thể dùng rải khô hoặc hòa tan tạt đều mặt ao.

Cách lựa chọn loại vôi phù hợp theo từng giai đoạn

Một số lưu ý khi sử dụng vôi trong nuôi trồng thủy sản

Không sử dụng vôi sống khi đang nuôi: Vì có thể gây sốc nhiệt và biến động pH quá nhanh.

Luôn kiểm tra pH trước khi bón vôi: Dùng pH kế hoặc bộ test nhanh để tránh dùng sai liều.

Không bón vôi vào buổi sáng sớm hoặc tối: Thời điểm này pH thường thấp, dễ gây sốc.

Pha loãng vôi trước khi tạt ao: Giúp phân bổ đều, tránh tụ cục gây nóng cục bộ hoặc tạo vệt trắng.

Bảo quản vôi ở nơi khô ráo: Tránh ẩm ướt gây mất hoạt tính hoặc vón cục.

Việc sử dụng đúng loại vôi, đúng liều lượng và đúng thời điểm không chỉ giúp cải thiện chất lượng môi trường ao nuôi mà còn góp phần nâng cao năng suất và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh. Người nuôi cần trang bị kiến thức cơ bản về từng loại vôi, thường xuyên theo dõi các chỉ tiêu môi trường và linh hoạt điều chỉnh cách sử dụng vôi cho phù hợp với điều kiện thực tế.